Zie De Schie

De rivier als bron van ontspanning, maar ook als een levensader waar de stad Schiedam tot bloei kon komen.

Aanleiding
Zonder Schie geen Schiedam. De Schie is bepalend geweest voor het ontstaan van de stad. De rivier als levensader waar de stad tot bloei kon komen. We zien de Schie als een kralenketting van waardevolle plekken. Elke plek met een eigen sfeer, eigen verhaal en eigen beleving. Het Cultureel Forum Schiedam heeft in oktober 2022 de eerste editie van Zie de Schie georganiseerd. Centraal stond de rivier waar de stad haar naam en rijke historie aan te danken heeft. Met rondleidingen, boottochten, presentaties, openstellingen en lezingen zijn het verleden, heden en de toekomst van de Schie voor het voetlicht gebracht.

De diverse activiteiten vielen in vruchtbare aarde en kregen enthousiaste reacties van bezoekers, samenwerkende partners en in de pers was er veel positieve aandacht (online en offline) voor het aansprekende en urgente programma van de manifestatie.

Missie, visie en doelstellingen 
Zie de Schie stelt bezoekers in staat de verhalen over de Schie en Schiedam te ontdekken en te ervaren. Het Cultureel Forum Schiedam wil hiermee bijdragen aan de vergroting van de kennis over en beleving van de Schie. Door de verhalen, tours, ontmoetingen en bezoeken aan gebouwen, woningen en schepen ontstaat een grotere beleving van de Schie onder bewoners, experts en uiteenlopende bezoekers.

De inhoudelijke doelstellingen van de manifestatie zijn:
– Het zichtbaar maken van de geschiedenis en de ontwikkeling van de Schie
– Het vergroten van de beleving van de Schie onder bewoners en bezoekers.
– Het activeren van het debat over architectuur, stads- en landschapsontwikkeling

Van Toen naar Toekomst
Cultuurhistorie, architectuur, stads- en landschapsontwikkeling verdienen een permanente plek op de culturele agenda van Schiedam. Het Cultureel Forum Schiedam neemt het initiatief om hieraan invulling te geven met de manifestatie over de Schie. De rivier de Schie heeft een rijke geschiedenis die cruciaal is voor de ontwikkeling van stad en regio. Toen, nu en in de toekomst. De Schiedelta laat in een relatief klein gebied voorbeelden zien van verstedelijking, natuurontwikkeling, waterbeheer, recreatie en infrastructuur. Het landschap rondom de Schie is volop in beweging en ontwikkeling. Vergroening van industriezones, nieuwbouwprojecten langs de rivier, restauratie van maritiem erfgoed, de oprukkende stad en behoefte aan meer recreatie op en rond het water in een regio die meer en meer mensen trekt. Dat het onderwerp de aandacht trekt blijkt uit het toenemend aantal partners die hierbij betrokken willen zijn. 

De rijkdom aan thema’s biedt genoeg ruimte om een origineel en veelzijdig programma te organiseren om de rivier de Schie vanuit diverse invalshoeken te benaderen, zoals: – industrie- en transportrivier – beleving van de rivier als plezier rivier – de geschiedenis van de rivier en de ermee samenhangende geschiedenis van de stad – de uitbreiding van de stad – de ontwikkeling van stad, landschap en natuur met de rivier in de hoofdrol – de ontwikkeling van de internationale en diverse stad in de 19e, 20e en 21e eeuw

Kijkend naar de culturele betekenis van de Schie, naar de klimaatverandering en naar de bouwopgave nu en in de nabije toekomst (Glasfabriek, Station Schiedam centrum, Dirkzwager ed.) is en blijft de manifestatie Zie de Schie uiterst relevant. Ook in 2025 als Schiedam 750 jaar bestaat wil het CFS een waardevolle bijdrage leveren waarbij het ontstaan van de stad, het water, het landschap en de stad van de toekomst belangrijke ingrediënten zijn. Het CFS heeft als doel om de veelzijdige betekenis van de Schie voor het voetlicht brengen én de belevenis ervan te vergroten onder bewoners en bezoekers.

Tijdens het 1e weekend in oktober gaat het publiek te voet, op de boot of met de fiets – op pad met bewoners, kunstenaars, dichters, landschaps- architecten, cultuur- en architectuurhistorici en verhalenvertellers met een diverse achtergrond.
Met verschillende rondleiders en gasten op de route, uiteenlopende locaties op en rondom de Schie, worden het industrieel erfgoed, bijzondere interieurs, het leven van bewoners en de nieuwste plannen belicht. Ook de oprukkende vervuiling in de rivier krijgt een plek in het programma met als thema Schone Schie. De overlast van invasieve soorten als de rivierkreeft is een belangrijk ingrediënt in het programma evenals waterplezier in en op het water.

Hoofdlijnen Programma Zie de Schie 2024
1. Diverse tours op en langs de Schie, in de driehoek Noordvest, Dirkzwagerterrein en Proveniersbrug. De nieuwbouw en het historisch erfgoed op en rond het terrein met activiteiten als ‘gluren bij de buren in de nieuwbouw’, hoe is het wonen op een historisch vrachtschip, verhalenvertellers over het roemruchte verleden van distilleerder Dirkzwager met feiten, fabels en gedichten over de (drank)cultuur en architectuur (historie) wisselen elkaar af.
Met bezoek aan de diverse monumenten in het gebied waarbij de architect Gideon Peele vertelt over de transitie van distilleerderij in een hotel. Waarbij het belang van en het respect voor het Schiedamse erfgoed bij de transitie van jeneverindustriezone naar woongebied benadrukt wordt. Molen de Kameel is het kloppend hart als ontvangst- en informatiecentrum.
2. De jonge bewoners van de stad betrekken bij de betekenis van de Schie, in het project Schone Schie.
3. Het inzetten van de fluisterboot als verhalenboot met verhalen over de Schie, de betekenis van water met inwoners uit diverse culturen.
4. Een volksdiner met diverse bereidingen van rivierkreeft staan op het menu waarbij proeven en ontmoeten centraal staan.
5. Met aandacht voor de geschiedenis van het water en de betekenis van de Schie door de eeuwen heen met een historische trekvaarttocht met trekschuit en trekpaard.

Focus op breder publieksbereik, actualiteit, geschiedenis
Het middelpunt van de activiteiten tijdens het publieksweekend ligt op de plek waar oud en nieuw elkaar raken, rondom de Proveniersbrug, bij molen De Kameel. Aan alle kanten omringd door het water van de Schie. Met aan de ene kant de Noordvest waar tussen de molens, op het terrein van de Koninklijke distilleerderij Dirkzwager een nieuwe woonwijk verrijst en aan de andere kant het historische Proveniershuis waar ooit de trekschuiten vertrokken naar steden in de regio.

De tours bevatten elementen als de geschiedenis van de stad als basis en de daaruit voortkomende ontwikkelingen. Maar ook de nabije regio die van invloed op de ontwikkelingen van Schiedam is krijgt aandacht. Schiedam kent diverse gebieden die ‘aangepakt’ zullen worden in de nabije toekomst.

Accent op transitie van gebieden van de jeneverindustrie naar woningbouw, onder meer gericht op een verjonging van de inwoners, die andere ‘eisen’ hebben voor een aantrekkelijke leefomgeving. Maar ook de ontwikkeling van de stad langs de oevers van de Schie.

Verhalen van bewoners die hun ervaring delen van wonen langs en op de Schie en van bewoners met verhalen over de betekenis van water. Daarnaast zijn er boottochten met verhalenvertellers, zijn er muziekoptredens en is er poëzie.

Doelgroepen
Het publiek dat in 2022 op Zie de Schie afkwam bestond vooral uit liefhebbers van kunst, historie, cultuur. De mix van ontspanning, kennis opdoen en genieten van het aanbod trok een diverse doelgroep. Voor bewoners was het vaak een nieuwe blik op eigen stad en voor bezoekers van buiten Schiedam een verrassende ontdekking. Deze positieve vibe houden we vast en verbreden we in 2024. Met jong publiek, zoals leerlingen van het basisonderwijs en inwoners met een migratieachtergrond,

De rijkdom aan thema’s biedt de ruimte om een origineel en veelzijdig programma te presenteren, ook voor kunst- en cultuurminnaars. Het programma laat ruimte voor nieuwsgierigheid, leergierigheid en actief en passief genieten van het aanbod. Ook voor professionals zijn de rondleidingen interessant. Om er een leeftijd aan te hangen zien wij een bandbreedte van 5+ tot 70+.

Deze editie: divers met verrassende uitvoering                                                                                           

De Tours
Tijdens het weekend zijn er uiteenlopende ontdekkingstochten. Bewoners, historici, ontwerpers en kunstenaars nemen de bezoekers mee op pad. Je ervaart hoe het is om op en aan de Schie te wonen, ontdekt het roemruchte verleden en hoort over de laatste plannen voor Schieoevers. Iedere tour heeft een ander thema, eigen invalshoeken en onverwachte plekken en gasten.

1. Levend erfgoed langs de Schie (lopend)
Jenever is onlosmakelijk verbonden met Schiedam, met rond 1880 ongeveer 400 stokerijen in de stad. De laatste jaren krijgen deze fabrieksterreinen een nieuwe functie. De dichtende gids Wessel Klootwijk neemt bezoekers mee over het Dirkzwagerterrein/Distillery District op een reis door de geschiedenis, met droombeelden van de toekomst. Feiten, verhalen en gedichten over de (drank)cultuur en architectuur(historie) wisselen elkaar af. Architect Gideon Peele vertelt tijdens de tour over de verbouwing van de distilleerderij tot hotel met behoud van de karakteristieke details.

2. Wonen op de Schie (lopend)
Hoe is het om te wonen op het water? Schiedamkenner Cilia Batenburg en haar schippersbroer nemen de bezoekers mee naar monumentale zeilschepen, de bruine vloot. Je hoort de geschiedenis van de historische schepen en ontmoet de schippers die vertellen over hun ervaringen op het water. De Schie en varend erfgoed door de ogen van eigenzinnige bewoners.

3. Gluren langs de Schie (lopend)
Wie naar de Schie kijkt, ziet daarin de bijzondere panden weerspiegeld. Langs de kaden staat historisch erfgoed naast moderne woningbouw. Historie en toekomst als onderwerp van de wandeling met een gids. Met de focus op en rond het distilleerdersdistrict krijgen bezoekers een uniek inkijkje in oud en nieuw, in bijzondere plekken, in architectuur. Hoe duurzaamheid in de nieuwbouw een plek heeft gekregen en met respect voor de historie in de nabije omgeving. Veel aandacht is er ook voor de waterhuishouding, zoals het opslaan van regenwater voor drogere perioden. En de vergroening van het nu nog stenige gebied. Bewoners vertellen over hun ervaringen.

4. Buiten de Oevers van de Schie (fietsend)
De landschapsarchitect van de gemeente gaat samen met bezoekers de oevers van de Schie verkennen. Wegen, bruggen en viaducten maken de beleving van de Schie tot een avontuur. Hoe kunnen hier in de toekomst aantrekkelijke wandel- en fietsroutes ontstaan? Hoe kan je dit gebied bekijken vanuit de loop van het water? Aan de hand van historisch beeldmateriaal en nieuwe plannen wordt gekeken naar de mogelijke toekomst van de Schie voor Schiedam en het aangrenzende Rotterdamse industriegebied dat in de nabije toekomst verandert in een groene zone.

5. Verhalenboot op de Schie (varend) over de kracht van het water
Wat betekent de Schie, het water, de rivier in kwestie of welk water dan ook voor bewoners met een bi-culturele achtergrond of van een andere geboortegrond? Luister naar mythen, sprookjes en waargebeurde verhalen uit andere streken. Overgedragen van generatie op generatie of ervaringen van recentere tijden. Op een bootje op de Schie krijgen deze verhalen weer een stem in een bijzondere setting.

6. Schone Schie
Dit jaar sluit het provinciale / gemeentelijke programma Groen doet Goed aan bij het programma van Zie de Schie. Stichting Code groen educatie is lokale coördinator / uitvoerder van het Groen doet Goed programma en zal bij het onderdeel de Schone Schie basisschoolleerlingen / kinderen betrekken door middel van het aanbieden van verschillende activiteiten rond dit thema. Gedacht wordt aan afval suppen, onderzoek naar de kwaliteit van Schiewater, het opstellen van een waterzuiveringsinstallatie waarbij kinderen van Schiewater drinkwater kunnen maken in korte tijd. 

7. Fanta-Schie Tours op het water
Langs de kades van de Schiedamse havens borrelen verhalen op van ongeremd vertier, noeste arbeid en grillige toekomstfantasieën. Je monstert aan op de fluisterboot en luistert ademloos naar historicus en rasverteller Ferrie Weeda. Samen met hem gaan de bezoekers op zoek naar de ziel van Schiedam: achter de gevels, onder het water en hoog boven de wieken.

8. De achterkant van de stad aan de Schie
Met een boot zijn de verschillende tijdlagen van Schiedam vanaf het water goed te zien. Het biedt uitzicht op het erfgoed dat weer volop in de belangstelling staat en steeds vaker een nieuwe toekomst tegemoet gaat. Monumentaal erfgoed, eigentijdse architectuur en nieuwe
gebiedsontwikkelingen trekken aan je voorbij. Een architectuurhistoricus neemt je mee en gaat ook in op de actuele stand van zaken. De toekomst van dit erfgoed wordt zichtbaar.

9. Kreeften eten op de Kade langs de Schie
In de Schie barst het van de rivierkreeften. Chefkok Marnix Benschop van restaurant De Eenling zet zaterdag 5 oktober 2024 de rivierkreeft op het menu. Hij maakt diverse gerechten met kreeften, die afkomstig zijn uit een schoon rivierengebied. Opgevist met vergunning van het Waterschap. Proeven, ontmoeten en luisteren naar het kreeftenlatijn van kenners. Hier kunnen 100 eters, genieten van de diverse gerechten waarbij de chefkok bij grote belangstelling met plezier twee shifts wil draaien.

10. Historische trekvaarttocht op de Schie (met trekpaard en bustransfer)
Van de Gouden eeuw tot ver in de 19e eeuw was de trekschuit met trekpaard het ideale vervoermiddel van mensen en goederen. De route Schiedam-Overschie-Delft was een van de drukste waterwegen. Beleef deze tocht mee op een originele historische trekschuit De Goude Leeuwin van Stichting Trekschuit Maassluis en waan je terug in de tijd. Onderweg vertelt een gids over de beroemde plekken langs het water en de betekenis van deze vaarroute voor de ontwikkeling van de regio en de stad Schiedam. Het eindpunt is Buitenplaats De Tempel waar de burgemeester uit de 18e eeuw of andere figuren in historische kleding je welkom heten. Met rondleiding door Natuurmonumenten op landgoed De Tempel. En met de bus terug naar Schiedam. Of omgekeerd terug met de trekschuit en heen met de bus.